Z dziejów Krosna i regionu

Wystawa prezentuje w szerokim zakresie tematykę regionalną i składa się z dwóch części. Pierwsza przedstawia dzieje miasta Krosna, jego początki oraz prężny rozwój w wiekach średnich i w czasach renesansu, kiedy nazywane było Parva Cracovia (Mały Kraków). Zgromadzono na niej ponad 350 eksponatów pochodzących z badań archeologicznych prowadzonych na terenie miasta, a głównie na krośnieńskim rynku. Jest wśród nich wiele bezcennych, często unikatowych zabytków, wytworów lokalnego rzemiosła, jak i importów z terenu Czech i Niemiec. Znajdują się tu akcenty podkreślające wielkie znaczenie handlu dla rozwoju miasta. Ważnym elementem są fotokopie dokumentów królewskich dotyczących Krosna, dawne widoki miasta oraz fotografie nieznanych, a odsłoniętych w trakcie badań archeologicznych budowli kamiennych: gotyckiej wieży wójtowskiej i renesansowego ratusza oraz urządzeń drewnianej infrastruktury miejskiej (np. kanałów ściekowych, wodociągów, podstaw straganów kupieckich). W tej części ekspozycji można również obejrzeć naturalnej wielkości rekonstrukcje: średniowiecznego straganu, studni drewnianej wtórnie zamienionej w miejski szalet, drewnianego wodociągu, a także fragmentu muru wieży wójtowskiej. Niewątpliwą ozdobę wystawy stanowią też wspaniałe okazy plastyki gotyckiej.

W salach I piętra wyeksponowano wybrane wątki z dziejów porozbiorowych i historii najnowszej. Bogato reprezentowane malarstwo portretowe wprowadza w klimat epoki romantyzmu. Cenny poznawczo jest szereg memorabiliów z zakresu ikonografii Krosna, Iwonicza Zdroju i Rymanowa Zdroju, a malarstwo wedutowe potwierdza zainteresowanie artystów i mówi o uroku regionu. Liczne przykłady starych fotografii, pocztówek i przedmiotów codziennego użytku dokumentują funkcjonowanie środowiska w czasach autonomii galicyjskiej i II Rzeczypospolitej (instytucje, organizacje, oświata, rzemiosło, życie kulturalne, sylwetki). Na uwagę zasługuje oryginalny fortepian firmy Pleyel z 1862 r., który jest jednym z nielicznych instrumentów tej manufaktury paryskiej w Polsce, posiadającym oryginalne instrumentarium strunowe i całkowitą sprawność koncertową. W kolejnej części wystawy podkreślono wątki patriotyczno-niepodległościowe świadczące o udziale mieszkańców regionu w walkach o wolność Ojczyzny w czasach napoleońskich, w okresie Wiosny Ludów, powstania styczniowego i w latach 1914-1921 (włącznie z obroną Lwowa i wojną polsko-bolszewicką). Treść tę dokumentuje m. in. biżuteria patriotyczna, przedmioty pamiątkowe, fotografie oraz broń biała i palna.

W części dotyczącej II wojny światowej, na tle bogatego pokazu militariów - wyeksponowano kampanię wrześniową, konspirację niepodległościową, ZWZ-AK, martyrologię, a dla okresu powojennego działalność podziemia antykomunistycznego (WiN, konspiracja ludowa i narodowa).

Zarówno w sali poświęconej walkom o niepodległość Polski, jak i II wojny światowej, szczególną gratkę dla pasjonatów militariów stanowi zgromadzony zbiór krótkiej i długiej broni palnej. Oprócz bogatego zbioru broni światowej, zaprezentowane zostały przykłady polskiej myśli technicznej z pistoletami ViS wz. 35 na czele.

W ostatnim fragmencie prezentacji pokazano w zarysie elementy historii najnowszej Krosna (druki, zdjęcia). Zaakcentowano wybraną faktografię z życia społeczno-politycznego i kulturalnego oraz podkreślono ważne wydarzenia - zryw solidarnościowy (1980-1981), początek trzeciej niepodległości (1989-1990) i pobyt papieża Jana Pawła II na ziemi krośnieńskiej (1997).

Łukasz Kyc

Kierownik Działu Historycznego