O Nas

Muzeum Podkarpackie w Krośnie należy do najciekawszych instytucji muzealnych nie tylko na Podkarpaciu, ale w skali całego kraju. Słynie z największej w Europie kolekcji lamp naftowych. Jego siedziba mieści się na terenie zabytkowego starego miasta, w dawnym Pałacu Biskupim. Idea utworzenia tu Muzeum sięga początków wieku, jednak plany wielu znakomitych krośnian oraz władz miejskich niejednokrotnie krzyżowały doświadczenia wojenne XX w. Dopiero po II wojnie światowej powrócono do realizacji pierwotnych zamiarów. W roku 1950 inicjatywę utworzenia Muzeum podjął krośnieński oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Trzy lata później, władze miasta udostępniły na potrzeby Muzeum pomieszczenia w Pałacu Biskupim. Oficjalną datą powstania krośnieńskiego Muzeum jest 22 lipca 1954 r. Od 2000 r. zmieniono nazwę na Muzeum Podkarpackie w Krośnie.

Oddziałem Muzeum jest Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy, którego otwarcie odbyło się w dniach 24-26 czerwca 2011 roku. 31 maja 2014 r. otwarto Platformę Widokową, która stanęła nad grodziskiem Wały Królewskie w Trzcinicy. Mamy nadzieję, że podobnie jak pozostałe atrakcje Skansenu stanie się ważnym miejscem na mapie Podkarpacia.

Serdecznie zapraszamy!

Choć historia powstania Muzeum nie jest bardzo odległa, to początki samego obiektu sięgają połowy XIV w., czyli początków Królewskiego Miasta Krosna. Drewniany dwór w Krośnie zakupił w 1379 r. Eryk z Winsen,  pierwszy biskup przemyski. Cech pałacu nabrał on po rozbudowie i przebudowie w 1. połowie XVI w., kiedy gospodarzem był tu słynny kanonik krakowski, biskup Stanisław Tarło. Do 1626 r. był własnością i okresową siedzibą Kanoników Przemyskich. Sprzedany później Zofii z Ligęzów Skotnickiej, kasztelanowej połanieckiej, został zniszczony przez pożar, który w 1638 r. strawił część miasta. Zacna wdowa odbudowała go i sprzedała Kolegium Rorantystów, dzierżącemu tą własność aż do 2. poł. XVIII w. Zakupiony przez miasto w 1873 r., przez kilkadziesiąt lat służył różnym celom i miewał przedziwnych mieszkańców. Mieściły się tutaj koszary i CK urzędy, warsztaty i mieszkania prywatne, kasy oszczędności, kluby i szkoły. 

W latach 1991-1995 przeprowadzono gruntowny remont zabytkowego obiektu i nad odkrytym fragmentem średniowiecznego muru Krosna dobudowano nowe skrzydło Muzeum. 

Obecnie obiekt posiada cztery skrzydła. Jest to jedna z najokazalszych budowli w mieście, perła architektury rezydencjonalnej na Podkarpaciu.

Choć Muzeum najbardziej znane jest z unikatowej kolekcji lamp naftowych, to zabytki związane z historią oświetlenia bynajmniej nie są jedynymi skarbami ukrytymi w Pałacu Biskupim. Prezentowane tu ekspozycje zaskakują różnorodnością. Muzeum szczyci się swoimi zbiorami archeologicznymi oraz największą w Polsce kolekcją współczesnego szkła użytkowego i artystycznego. Gromadzone są również zabytki dotyczące historii regionu oraz dzieła sztuki twórców związanych z Krosnem. Muzeum prowadzi intensywną działalność edukacyjną, naukowo-badawczą i wydawniczą.

W strukturze Muzeum funkcjonują działy merytoryczne realizujące prace naukowo-badawcze oraz edukacyjne: Archeologiczny, Historyczny, Artystyczny, Historii Oświetlenia, Historii Szkła i Przemysłu Szklarskiego, Oświatowo-Promocyjny, oraz działy: Administracyjny i Finansowo-Księgowy. W Muzeum działa Biblioteka z bogatym księgozbiorem, a także dwie pracownie konserwatorskie. 

Zobaczmy, jakie skarby i tajemnice skrywają mury krośnieńskiego Pałacu Biskupiego…

Dział Archeologiczny prowadzi od lat intensywne prace badawcze i naukowe. W ich wyniku Muzeum pozyskuje szereg interesujących zabytków archeologicznych, pozwalających na pełniejsze odtworzenie pradziejów Podkarpacia. Najbardziej spektakularny finał badań wykopaliskowych Działu miał miejsce w Trzcinicy, gdzie funkcjonuje obecnie Oddział Muzeum – Skansen Archeologiczny Karpacka Troja oraz na Rynku w Krośnie, gdzie odkryto dom wójtowski z poł. XIV w. oraz renesansowy ratusz.  Ekspozycja „Pradzieje Podkarpacia - Przeszłość Ożywiona” odkrywa przed nami historię osadnictwa w regionie, rozwój cywilizacji człowieka od epoki kamienia po epokę żelaza. Można tu zobaczyć przedmioty kamienne i krzemienne, ceramikę, przedmioty z gliny, szkła, kości i rogu oraz metali, przykłady narzędzi i broni oraz biżuterię. Wiele z tych eksponatów, to unikatowe w skali kraju znaleziska, które znacznie wzbogacają naszą wiedzę o Podkarpaciu i życiu jego mieszkańców, jak chociażby zabytki z Hłomczy koło Sanoka, czy z Krosna. Plastyczne aranżacje przenoszą nas w realia odległych epok, a spacer wzdłuż zachowanego fragmentu średniowiecznego muru obronnego Krosna czyni wycieczkę bardzo wyjątkową. 

Dział Historyczny gromadzi zabytki o charakterze regionalnym, ale nie brakuje tu odniesień ogólnopolskich oraz eksponatów nawiązujących do kultury materialnej Europy. W zbiorach znajdują się ciekawe przykłady militariów, numizmaty, dokumenty, zabytki sfragistyczne i falerystyczne. Znajdziemy tu monety polskie i zagraniczne nawet z XV wieku. Wśród najstarszych militariów na uwagę zasługują półtoraręczny miecz z XIII w. oraz napierśniki husarskie z XVII wieku. Szczególnie interesująca jest bogata kolekcja kart pocztowych z przełomu wieków, czy biżuterii patriotycznej z okresu powstania styczniowego. Ogromne znaczenie ma kolekcja dokumentów królewskich dotyczących miasta z okresu od XIV do XVIII wieku. Wystawa „Z dziejów Krosna i regionu” prezentuje historię miasta czasów jego założenia, przez okres galicyjski, obie wojny światowe, aż po ostatnie dekady z życia Krosna. Uzupełniona jest wyśmienitym malarstwem portretowym, widokami miasta i licznymi fotografiami.

W Dziale Artystycznym zgromadzone są dzieła malarskie, rzeźby, grafiki i przykłady rękodzieła artystycznego twórców związanych z regionem. Znajdziemy tu płótna uczniów Matejki – Bergmana, Bieszczada, Daniszewskiego; wspaniałych malarzy powojennych: Truskolaskiego, Olszewskiego, Ekierta, prezentowane w „Galerii twórców krośnieńskich”. Jednymi z najcenniejszych są jednak eksponaty artystów bezimiennych - pochodzą ze średniowiecza i są to: rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z Równego z końca XIV w., a także malowane temperą na desce epitafium wotywne Andrzeja Momota herbu Biberstein. Prawdziwym skarbem Działu jest unikatowy fortepian firmy Pleyel z 1862 r. Ta paryska manufaktura dostarczała swe instrumenty samemu Fryderykowi Chopinowi. Nasz Pleyel jest jednym z najstarszych i jednym z nielicznych w pełni sprawnych tego typu instrumentów w Polsce, który posiada oryginalne instrumentarium strunowe i wciąż można usłyszeć wygrywane na nim mazurki i walce…

 

Kolejnym niezwykle ciekawym miejscem w Muzeum Podkarpackim jest Dział Historii Oświetlenia. Okolice Krosna słyną w całej Polsce z bogatych tradycji naftowych. To właśnie tutaj rozpoczęto gromadzenie eksponatów związanych z Ignacym Łukasiewiczem i przemysłem naftowym. Najcenniejszym zbiorem jest niezwykła kolekcja zabytków dotyczących historii oświetlenia, a przede wszystkim lamp naftowych, produkowanych w latach 1860-1920 w Austrii, Niemczech, na Węgrzech, we Francji, Anglii, USA, ale też w Polsce. Jest to największa kolekcja w Europie. W zabytkowych salach Pałacu, wśród wytwornych, mieszczańskich wnętrz z przełomu wieków ukazuje się nam „Historia Oświetlenia”, od starożytności po współczesność. Ekspozycja prezentuje bogaty zbiór świeczników, judaika, lampy olejne, lampy elektryczne, akcesoria oraz urządzenia grzewcze. Wystawę uzupełniają pamiątki związane z twórcą lampy naftowej.

 

Dział Historii Szkła i Przemysłu Szklarskiego swoją pracę badawczą poświęca powstaniu i rozwojowi tego przemysłu w Krośnie i w najbliższych okolicach. Muzeum Podkarpackie jest jedną z niewielu placówek w kraju, które gromadzą szkło współczesne, użytkowe i artystyczne. Zbiory tworzą całe kolekcje i pojedyncze, unikatowe wyroby szklane, narzędzia hutnicze, fotografie i inne archiwalia, dokumentujące historię m.in. Krośnieńskich Hut Szkła. Oprócz nowoczesnych form szkła współczesnego zbiory wzbogacają wyjątkowe przykłady szkła zabytkowego, autorstwa wybitnych projektantów i plastyków.

 

Odwiedzając Muzeum Podkarpackie w Krośnie nie można pominąć Biblioteki. Księgozbiór liczy ponad 25 000 woluminów i blisko 200 starodruków z XVI-XVIII wieku. Najstarszym drukiem jest wydane w 1570 roku w Krakowie dzieło Statua i przywileje koronne Jana Herbuta. Najcenniejszym jest jednak dzieło Graduale Romanum de tempore et sanctis. Wydane zostało w Krakowie w 1651 roku.

Muzeum Podkarpackie w Krośnie to unikalne w skali kraju i Europy miejsce gromadzące pamiątki przeszłości i zabytki naszej kultury. Będąc w Polsce południowo-wschodniej, koniecznie musicie Państwo zaplanować wizytę w naszym Muzeum.

Katarzyna Krępulec-Nowak