Transkarpacki Szlak Archeologiczno-Kulturowy

Transkarpacki Szlak Archeologiczno-Kulturowy rozpoczyna się w Skansenie Archeologicznym Karpacka Troja w Trzcinicy i kończy w Muzeum Krajoznawczym w Hanuszowcach nad Toplą – Oddziale Muzeum Wojewódzkiego w Preszowie. Oznakowany jest tablicami drogowymi wskazującymi kierunki jego przebiegu oraz tablicami informacyjnymi.

Szlak realizowany jest w ramach polsko-słowackiego projektu transgranicznego dofinansowanego przez Unię Europejską pt. Archeologia żywa, jako unikatowy produkt turystyki kulturowej Karpat, przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie oraz Muzeum Wojewódzkie w Preszowie. Ma on na celu ukazanie najważniejszych obiektów archeologicznych i kulturowych położonych na trasie oraz przedstawienie wspólnej historii, łączącej ludy zamieszkujące obszary karpackie po obu stronach obecnej granicy.

Przyczynia się również do lepszego poznania dziedzictwa kulturowego, rozwoju turystyki i przemysłów kulturowych w Polsce i w Słowacji. Wzmacnia współpracę pomiędzy obydwoma przygranicznymi obszarami. Transkarpacki Szlak Archeologiczno-Kulturowy łączy markowy obiekt turystyki kulturowej w Polsce, w postaci Skansenu Archeologicznego Karpacka Troja w Trzcinicy i największy tego rodzaju obiekt na terenie Słowacji, jakim jest Archeopark w Hanuszowcach nad Toplą.

Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy. Kompleks składa się z terenu grodziska oraz Parku Archeologicznego leżącego u jego podnóża. Na grodzisku zrekonstruowano wały obronne, chaty i bramy prowadzące do grodu z epoki brązu i wczesnego średniowiecza. Na terenie Parku Archeologicznego zlokalizowane są rekonstrukcje wioski ludności kultury Otomani-Fuzesabony z początków epoki brązu oraz słowiańskiej z wczesnego średniowiecza. Znajduje się tu także nowoczesny Pawilon Wystawowy, sektor hodowlany, poletka doświadczalne i Wieża widokowa. Jest to obiekt, o szczególnej wartości historycznej i kulturowej. Odkryto tu najstarsze osady obronne z dotąd znanych w Polsce i stwierdzono pierwsze ślady oddziaływania cywilizacji anatolijsko-bałkańskiej na tereny ziem polskich.

Archeopark w Hanuszowcach nad Toplą. Zrekonstruowano tu budownictwo mieszkalne i obronne z epoki paleolitu, neolitu, brązu, z okresu lateńskiego i wczesnego średniowiecza. Obiekty wyposażono w przedmioty codziennego użytku, charakterystyczne dla danej epoki. Całość otoczono palisadą. W przyległym muzeum znajduje się także wystawa archeologiczna. Dla zwiedzających przygotowano ścieżki umożliwiające dogodne zwiedzanie.

Transkarpatská archeologicko-kultúrna cesta sa začína v Archeologickom skanzene Trója v Trzcinici a končí v Kaštieli a Archeoparku Hanušovce nad Topľou, ktoré je organizačnou jednotkou Krajského múzea v Prešove. Cestu lemujú smerové a informačné tabule určujúce jej priebeh.

Cestu realizujú Podkarpatské múzeum v Krośne a Krajské múzeum v Prešove v rámci poľsko-slovenského cezhraničného projektu spolufinancovaného Európskou úniou s názvom Živá archeológia ako jedinečný produkt kultúrneho turizmu Karpát. Cieľom cesty je ukázať najdôležitejšie archeologické a kultúrne objekty nachádzajúce sa pozdĺž trasy a predstaviť spoločnú históriu, ktorá spája ľudí žijúcich na oboch stranách hranice.

Prispieva tiež k lepšiemu spoznaniu kultúrneho dedičstva, k rozvoju cestovného ruchu a kultúrneho priemyslu v Poľsku a na Slovensku. Posilňuje spoluprácu medzi oboma prihraničnými oblasťami. Transkarpatská archeologicko-kultúrna cesta spája značkový produkt kultúrneho cestovného ruchu v Poľsku v podobe Archeologického skanzenu Karpatská Trója v Trzcinici a najväčší objekt tohto druhu na Slovensku, ktorým je Archeopark Živá archeológia v Hanušovciach nad Topľou.

Archeologický skanzen Karpatská Trója v Trzcinici. Komplex sa skladá z areálu hradiska a archeologického parku, ktorý sa nachádza na jeho úpätí. V hradisku boli rekonštruované obranné valy, chaty a brány, ktoré viedli k hradisku z doby bronzovej a raného stredoveku. Na území archeologického parku sú umiestnené rekonštrukcie osady ľudí, ktorí patrili ku kultúre Otomani-Füzesabony zo začiatku doby bronzovej a slovanského obdobia z raného stredoveku. Nachádza sa tu aj moderný výstavný pavilón, chovateľský sektor, experimentálne malé areály na pestovanie dávnych rastlín a vyhliadková veža. Je to objekt s mimoriadnou historickou a kultúrnou hodnotou. Boli tu odkryté najstaršie opevnené osady v Poľsku a zistené prvé stopy pôsobenia anatolsko-balkánskej civilizácie na poľskom území.

Archeopark Živá archeológia v Hanušovciach nad Topľou. Predstavuje rekonštruované obytné objekty z paleolitu, neolitu, z doby bronzovej, laténskej a z včasného stredoveku. Objekty sú vybavené každodennými potrebami typickými pre danú epochu. Celok je obklopený palisádou. V priľahlom múzeu sa nachádza archeologická expozícia. Pre návštevníkov sú pripravené chodníky umožňujúce pohodlnú prehliadku.

The Trans-Carpathian Archaeological and Cultural Route starts at the Carpathian Troy Archaeological Open-Air Museum at Trzcinica, South-East Poland, and finishes at the Hanušovce Archeopark Division of the Tripolitana Krajské Múzeum v Prešove (Prešov Museum of Regional Culture) in East Slovakia. Road signs and information boards marking the Route have been put up along its entire course.

The Route is part of the joint Polish–Slovak trans-border project entitled Archaeology Live: A Unique Carpathian Cultural Tourist Product (Polish name: Archeologia żywa, jako unikatowy produkt turystyki kulturowej Karpat). The project has received financial support from European Union funds, and the organisers of the Route are the Subcarpathian Museum in Krosno (Poland), and the Prešov Museum of Regional Culture (Slovakia). Our aim is to present the chief archaeological and cultural sites along the Route and the history we share in the two Carpathian regions on either side of today’s border.

The Route is contributing to a better appreciation of our cultural heritage, and the growth of the tourist and cultural industries in Poland and Slovakia, as well as enhancing cross-border cooperation between our two regions. The Trans-Carpathian Archaeological and Cultural Route is a tourist trail linking one of Poland’s trademark tourist sites, the Carpathian Troy Archaeological Open-Air Museum at Trzcinica, with the Hanušovce Archeopark, which is the biggest object of its kind in Slovakia.

The Carpathian Troy Archaeological Open-Air Museum at Trzcinica. This tourist site consists of the hillfort and the Archaeological Park situated at its foot. On the hillfort we have reconstructed the Bronze Age and Early Medieval earthwork ramparts, cottages, and gatehouses leading into the fortified precinct. In the Archaeological Park we have put up two reconstructed villages, one showing the life of the Otomani-Füzesabony Culture, a community which lived here in the Early Bronze Age, and a second village showing the Slavic population inhabiting the site in the Early Middle Ages. The Park also accommodates a state-of-the-art exhibition pavilion, an animal-rearing and experimental cultivation precinct, and a viewing tower. This is an invaluable historic and cultural place, the site of the most ancient fortified settlements hitherto discovered in Poland in which evidence of the influence of the Anatolian–Balkan civilisation has been confirmed.

The Hanušovce Archeopark. The site accommodates reconstructions of residential and defensive buildings representing the Palaeolithic, Neolithic, and Bronze Age, the La Tène Period, and the Early Middle Ages. The reconstructions have been furnished with objects of everyday use typical for the historical period they represent. A palisade runs around the perimeter of the site. An exhibition is housed in the adjoining museum building. A network of tourist paths across the Archeopark makes for relaxed and enjoyable sightseeing.