W KRĘGU IKONY JERZEGO WOJTOWICZA

Muzeum Podkarpackie w Krośnie w okresie od listopada 2016 r. do stycznia 2017 r. prezentuje wystawę „W kręgu ikony Jerzego Wojtowicza”.

Ikony eksponowane na wystawie nawiązują do stylistyki ikon karpackich pochodzących z 2 poł. XVI i pocz. XVII w. Do XIX w. ikony były wykonywane przez mnichów w pracowniach przyklasztornych z dala od świata zewnętrznego. Tematyka ikon wywodzi się z Pisma świętego, apokryfów i żywotów świętych. Z tego też powodu mówimy, że ikony to Słowo Boże w obrazie, które należy odczytać. Wszystkie ikony należą do Chrystusa i przynoszą nam jego światło.

Wystawa prezentuje kilka najważniejszych tematów ikonograficznych, takich jak „Mandylion” (Spas Nierukotwornyj), „Deesis”, „Matka Boska w typie Hodegetrii”, „Sąd Ostateczny”, „Ikona Mądrości Bożej” oraz inne.

Karpaty od dawna stanowiły naturalną granicę kulturową. Współistniały tutaj bowiem dwie wielkie kultury: Wschodnia związana z tradycją bizantyńską, kościołem prawosławnym, a od XVI w. kościołem unickim oraz Zachodnia związana z kościołem katolickim. Duże zróżnicowanie tych dwóch cywilizacji w obrębie interpretacji Słowa Bożego, jego wpływu na życie codzienne, odbiło się również na przedstawianiu go w obrazach.

Artyści pracujący dla kościoła obrządku wschodniego byli mnichami, a ich pracownie znajdowały się w klasztorach. Ikony jako Słowo Boże w obrazie, tworzone były w oderwaniu od natury i rzeczywistości otaczającej człowieka. Kanon ikonowy z XV i XVI w. zakazywał odwzorowywania natury zarówno w sferze poprawnej anatomii człowieka, jak i pejzażu. Mnisi malujący ikony pracowali w zaciszu klasztornych pracowni z dala od zgiełku cywilizacji.

W XVII w. w ikonach karpackich zachodzą daleko idące zmiany dotyczące ikonografii, stylistyki i technologii. Sytuacja polityczna jaka zapanowała w tej części Europy, zajętej przez państwo osmańskie oraz powstanie nowego kościoła unickiego, który oddzielił się od kościoła prawosławnego po 1596 r., miały wpływ na ukształtowany wcześniej kanon ikonowy.

Autorska wystawa Jerzego Wojtowicza jest próbą ukazania bogactwa i odmienności sztuki, jaka rozwijała się sąsiadując obok siebie na terenie Karpat. W wielu miastach jak i wsiach na tych terenach z łatwością odnajdziemy kościoły katolickie oraz cerkwie należące do obrządku bizantyńskiego. Różnorodność i barwność tych dwóch duchowych, wielkich kultur stała się wyzwaniem, a zarazem inspiracją do ukazania ich przez artystę, który w swojej sztuce łączy obie te tradycje. Niemały wpływ na działalność twórczą artysty ma miejsce z którego pochodzi i w którym tworzy. Sanok to szczególne miasto, w którym od wieków współistniały dwie kultury, Wschodnia i Zachodnia. Obecnie znajduje się tu największa kolekcja karpackich ikon cerkiewnych w Polsce.

Jerzy Wojtowicz jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Pracuje od 1981 r. w Pracowni Konserwacji Zabytków przy Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Jego działalność artystyczna  dotyczy takich dziedzin sztuki jak: malarstwo, rysunek, grafika oraz konserwacja zabytków. W swoim dorobku ma wiele wystaw indywidualnych oraz zbiorowych w Polsce i za granicą (Włochy, Holandia, Słowacja). W dziedzinie konserwacji zabytków, wśród licznych realizacji należy wyróżnić: konserwację polichromii z poł. XIX w. w cerkwi prawosławnej w Komańczy, rekonstrukcję XVIII w. ikonostasu w cerkwi grekokatolickiej w Komańczy. Do ciekawych realizacji konserwatorskich należy odrestaurowanie zespołu ikon w klasztorze prawosławnym w Jabłecznej, w Muzeum Okręgowym w Białej Podlaskiej oraz współudział w konserwacji zespołu ikon przygotowanych do wystawy w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku pod nazwą Ikona Karpacka.