60 lat Muzeum w Krośnie
Widok starówki krośnieńskiej nie może obyć się bez Pałacu Biskupiego i wszyscy mieszkańcy naszego miasta już zapewne od dawna kojarzą żółty, duży budynek na ulicy Piłsudskiego z mieszczącym się w jego murach Muzeum Podkarpackim. Ale czy wiedzieliście Państwo, że mija nam sześćdziesiątka?!
Dokładnie tak. Idea utworzenia w Krośnie
Muzeum sięga początków wieku, jednak plany wielu znakomitych krośnian (m.in. dr
Antoniego Lorenza i Augusta Mazurkiewicza) oraz władz miejskich niejednokrotnie
krzyżowały doświadczenia wojenne XX w. Dopiero po II wojnie światowej powrócono
do realizacji pierwotnych zamiarów. W roku 1950 inicjatywę utworzenia Muzeum
podjął krośnieński oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.
Trzy lata później, władze miasta udostępniły na potrzeby Muzeum pomieszczenia w Pałacu Biskupim. 22 lipca
1954 roku zainaugurowano prace Muzeum w Krośnie. Dzisiaj to Muzeum Rejestrowane,
jednostka kultury Województwa Podkarpackiego, której organizatorem jest Urząd
Marszałkowski w Rzeszowie. Nadzór merytoryczny nad jego pracą ma Minister
Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2011 roku Muzeum otworzyło swój pierwszy
oddział – Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy, zapisując się na
dobre na mapach Podkarpacia i całej Polski.
Nie tylko lampy naftowe
Choć
Muzeum najbardziej znane jest z unikatowej kolekcji lamp naftowych, to zabytki
związane z historią oświetlenia wcale nie są jedynymi skarbami ukrytymi w Pałacu Biskupim. Prezentowane tu ekspozycje zaskakują różnorodnością. Dzięki
wędrówce po Pałacu Biskupim możecie państwo poznać pradzieje Podkarpacia, z całym jego bogactwem kultur archeologicznych i sztuki pradziejowej. Naturalnie,
zwiedzić można i niemal „zobaczyć” Krosno z wieków ubiegłych, wciąż drzemiące
na starych płótnach, fotografiach, pamiątkach. Mniej odległa przeszłość
ostatniego stulecia pokazana jest u nas przejrzyście i jasno, faktograficznie.
Oprócz wystawy archeologicznej i historycznej proponujemy państwu ucztę
artystyczną w Galerii twórców krośnieńskich oraz prezentację niezwykłego
rękodzieła, z którego słynie nasze miasto – szkła podkarpackich hut.
W miarę dostępności środków
finansowych nasze wystawy są modernizowane, uzupełniane o cenniejsze eksponaty,
nabywane systematycznie przez Muzeum. Dotacje Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego umożliwiają zakup niekiedy całych kolekcji nas interesujących. W ostatnich latach dzięki wnioskom do programów operacyjnych MKiDN i innych
funduszy zewnętrznych Muzeum otrzymało blisko 800 tysięcy zł na zakup cennych
dzieł sztuki.
Nie zbieramy pamiątek przeszłości
dla siebie. Robimy to dla Państwa. Dla przyszłych pokoleń. Gromadzenie i ochrona dóbr kultury są rzeczywiście
priorytetem w działalności Muzeum, ale równie ważna jest popularyzacja. Dlatego
cieszymy się, że państwo nas odwiedzają. Na przestrzeni ostatniej dekady
frekwencja w Muzeum sięgnęła blisko 220 tysięcy osób. Niezwykle miłymi
chwilami dla każdego muzealnika są te, kiedy spotykamy się ze zwiedzającymi,
którym Muzeum Podkarpackie w Krośnie bardzo mocno utkwiło w pamięci, którzy
wracają do nas raz po raz oczarowani urokiem Pałacu Biskupiego i jego skarbów.
Słyszymy wtedy: „U Państwa wszystko
zawsze zmienia się na lepsze”, „Od
razu widać, że to muzeum żyje”. Jest to niebywale istotne w pracy
muzealnika, że oprócz akceptacji i uznania środowiska naukowego i branżowego,
jego praca jest doceniana właśnie przez tych, którzy są przecież głównymi
odbiorcami jej efektów. Dzięki tak rozwiniętej i prężnej działalności naukowej
i wystawienniczej w ostatnim dwudziestoleciu Muzeum Podkarpackie stało się
ważnym punktem na kulturalnej mapie nie tylko Podkarpacia, ale i całej
południowej Polski.
Zawsze coś
nowego
Muzeum Podkarpackie w Krośnie
wykonuje tytaniczny wręcz wysiłek organizując kilkanaście wystaw czasowych
rocznie. Ilość przekłada się w naszym przypadku również na jakość. Należy
bowiem zaznaczyć, że są to ekspozycje prezentujące oprócz zbiorów własnych
Muzeum, również eksponaty wypożyczone z największych polskich muzeów: z Muzeów
Narodowych, z najważniejszych polskich muzeów archeologicznych, etnograficznych,
czy wojskowych oraz z wielu największych muzeów okręgowych i regionalnych.
Nierzadko sięgamy również po kolekcje prywatne. Dzięki współpracy nawiązywanej
latami przez dyrektora Jana Gancarskiego Muzeum może również poszczycić się
prezentacją zbiorów i wystaw zagranicznych w Krośnie oraz organizowaniem wystaw
bazujących na eksponatach krośnieńskich poza granicami Polski (głównie na
Węgrzech i Słowacji). Od początku 2004 roku do lipca 2014 roku Muzeum
Podkarpackie w Krośnie zorganizowało 159 wystaw czasowych. Na
przestrzeni ostatniego dziesięciolecia zaprezentowano w Krośnie zbiory
wypożyczone z niemalże 500 instytucji i od osób prywatnych. Wystawy czasowe
organizowane przez Muzeum są bardzo zróżnicowane tematycznie, zazwyczaj o charakterze
interdyscyplinarnym.
Zwiedzający są zadowoleni, Muzeum posiada swoją tożsamość i etos,
a jego wizerunek jest bardzo pozytywny. 60-lecie placówki obchodzimy więc w poczuciu dobrze spełnionego obowiązku.
- Jan Gancarski, Dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie
Nie tylko gabloty
Muzeum
to nie tylko wystawy stałe, czy czasowe. To intensywna praca naukowo-badawcza,
wydawnicza, organizacja dużych i małych przedsięwzięć kulturalnych. W strukturze Muzeum funkcjonują działy merytoryczne realizujące prace
naukowo-badawcze oraz edukacyjne: Archeologiczny, Historyczny, Artystyczny,
Historii Oświetlenia, Historii Szkła i Przemysłu Szklarskiego,
Oświatowo-Promocyjny, oraz działy: Administracyjny i Finansowo-Księgowy. W Muzeum działa Biblioteka z bogatym księgozbiorem, a także dwie pracownie konserwatorskie.
Organizujemy
międzynarodowe konferencje naukowe, głównie o tematyce archeologicznej,
historycznej i związanej z historią oświetlenia. Wydajemy publikacje
popularno-naukowe i naukowe, albumy i katalogi wystaw.
Dzieje się
Ostatnia dekada przyniosła
ogromne zmiany zarówno w pojmowaniu kultury narodowej, jak i organizacji i strategii działania wielu instytucji kultury w Polsce i na całym świecie, w tym
oczywiście i w muzealnictwie. Jednymi z najbardziej widocznych, z punktu widzenia
odbiorcy, transformacji jest położenie nacisku na jak najszerszą popularyzację
dziedzictwa narodowego wśród zróżnicowanych grup docelowych oraz bardzo mocne
zaakcentowanie przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym, ich atrakcyjna
prezentacja za pośrednictwem multimediów i środków masowego przekazu oraz
rozbudowanej promocji. Te swoiste muzealne metamorfozy miały niewątpliwie swoje
odzwierciedlenie w pracy Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, w którym na
przestrzeni ostatnich lat zaszły duże zmiany dotyczące zakresu obowiązków, a przede wszystkim zmiany ilościowe i jakościowe związane z organizowanymi
imprezami i świadczonymi usługami kulturalnymi.
Staramy się ożywiać Pałac Biskupi
i sprawiać, by stawał się dla wszystkich miejscem gościnnym i ciekawym. Organizujemy różne zajęcia
edukacyjne dla dzieci i młodzieży, odczyty, prelekcje i Spotkania Muzealne, nawiązujące
do tematyki wystaw czasowych, spotkania z podróżnikami, fotografami,
regionalistami. W Pałacu Biskupim umożliwialiśmy również rozmowę z poetami,
literatami, autorami publikacji o regionie i autorami związanymi ze
środowiskiem lokalnym.
Do kalendarza kulturalnego Muzeum
na stałe już wpisały się przedsięwzięcia, które zaczęto organizować w ciągu
ostatniej dekady. Mowa tutaj przede wszystkim o Kiermaszu Sztuki, Nocy Muzeów i
Dniu Otwartym Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Dzisiaj Muzeum jest
organizatorem Krośnieńskiej Nocy Muzeów, w której udział biorą inne instytucje
kultury z miasta i najbliższych jego okolic. Największa frekwencja podczas tej imprezy
sięgnęła 3 500 osób (w 2014 roku), a w Kiermaszu
dotychczas wzięło udział łącznie 150 artystów. W 2007 roku odbyła się I edycja Dnia Otwartego w Muzeum. Jak do tej pory frekwencja całościowa podczas tego
przedsięwzięcia wyniosła blisko 10 tysięcy osób. Oprócz tych
sztandarowych dla Muzeum przedsięwzięć przygotowywane są również innego typu
mniejsze imprezy: konkursy, festyny, pokazy, czy uroczystości. W ciągu
ostatniego dziesięciolecia Muzeum Podkarpackie w Krośnie zorganizowało w Pałacu
Biskupim 124 imprezy, w których wzięło udział blisko 70 tysięcy osób.
Działalność kulturalna Muzeum ma
swoje „muzyczne” oblicze, głównie dzięki jednemu z jego skarbów. Nie ma bowiem
co ukrywać, że „pierwsze skrzypce” w tym względzie gra Pleyel – fortepian
paryskiej manufaktury z 1862 r., jeden z najstarszych, w pełni sprawnych
instrumentów tego typu w Polsce, z zachowanym oryginalnym instrumentarium
strunowym. Muzeum podjęło szereg działań, aby fortepian ten był w dalszym ciągu
całkowicie sprawnym i czynnym instrumentem koncertowym. Od tamtej pory, każdego
roku krośnianie mogą uczestniczyć w prawdziwej uczcie muzycznej serwowanej
przez znakomity fortepian historyczny z epoki chopinowskiej, którego jakość
dźwięku znacznie przecież odbiega od instrumentów współczesnych.
Oprócz
koncertów fortepianowych i okolicznościowych, związanych z uroczystościami
patriotycznymi lub rocznicami, w Muzeum odbywają się koncerty zespołów
ludowych, muzyki folkowej, jazzowej, swingowej, klezmerskiej, koncerty muzyki
dawnej i współczesnej rozrywkowej.
Jesteśmy, działamy, dla Krosna, dla kultury.
Karpacka
Troja
Skansen Archeologiczny „Karpacka Troja” w Trzcinicy to Oddział
Muzeum Podkarpackiego, ważny punkt na mapie naszego regionu. Właśnie tutaj
odkryto jedną z najstarszych osad obronnych w Polsce pochodzące sprzed ponad czterech
tysięcy lat. Stwierdzono również pierwsze ślady oddziaływania cywilizacji
anatolijsko-bałkańskiej na tym terenie. Dotyczą one grupy pleszowskiej kultury
mierzanowickiej oraz ludności kultury Otomani-Füzesabony, z okresu pomiędzy 2100 a 1350 r. p. n. e.
kiedy to istniało tutaj pradziejowe centrum kulturotwórcze. Odkryto tu również
jedno z najstarszych i najlepiej zachowanych grodzisk słowiańskich, pochodzące
z okresu od 780 do 1031 r. n.e. W Trzcinicy odkryto ponad 160 tysięcy
zabytków archeologicznych, przebadano konstrukcje obronne, uzyskano dowody
dalekosiężnych kontaktów kulturowych. Dzięki randze tych odkryć, Muzeum udało
się zrealizować spektakularne przedsięwzięcie, otwarcie niepowtarzalnego w skali europejskiej skansenu o powierzchni ponad 9 ha. Karpacka Troja to
fragmentarycznie zrekonstruowane grodzisko, w którym zobaczymy wały obronne, bramy, drogę oraz domostwa z obu okresów zamieszkiwania wzgórza. U jego podnóża znajduje się park
archeologiczny prezentujący wioski z początków epoki brązu i wczesnego
średniowiecza wybudowane wg technologii stosowanej w pradziejach. W Skansenie
znajduje się także nowoczesny
pawilon, w którym prezentowana jest wyjątkowa ekspozycja. Dzięki zastosowaniu
nowoczesnych technik wystawienniczych można odkryć historię tego miejsca i rzeczywiście dotknąć przeszłości. W pawilonie zobaczyć również można znakomity,
wielokrotnie nagradzany film dokumentalny Trzcinica
- Karpacka Troja. Zwiedzanie grodziska kończy
otwarta w tym roku Platforma widokowa. W Skansenie organizowane są duże imprezy
plenerowe, cykliczne, m.in.: Karpacki Festiwal Archeologiczny Dwa Oblicza. To
miejsce to istny skarb nie tylko dla ziemi krośnieńskiej, ale i całej Europy.
Każdy jubileusz to także chwila refleksji o przyszłości. Muzeum
Podkarpackie ma szansę nadal się rozwijać. Potrzebne do tego są dobre pomysły,
które mamy, determinacja pracowników, która jest i pieniądze, których dzisiaj
nie ma, ale wierzę, że będą, a wiara, jak mówią, góry przenosi. Chcemy wykonać
remont dachu, unowocześnić wystawy stałe, prezentować państwu coraz lepsze
wystawy czasowe i rozwijać różnorodną działalność idąc z duchem czasu,
oczekiwaniami społecznymi i postępem cywilizacji.
- Jan Gancarski, Dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie
Uroczystości związane z obchodami 60-lecia Muzeum w Krośnie odbędą
się 22 lipca (wtorek) w Pałacu Biskupim. Uświetni je obecność wielu
znamienitych Gości oraz naszych Przyjaciół z Polski i zagranicy. Uroczystościom
będzie towarzyszyła wystawa czasowa prezentująca wybór najważniejszych zbiorów
Muzeum Podkarpackiego w Krośnie oraz koncert zespołu Quasi Una Fantasia.
Katarzyna Krępulec-Nowak